Psychika człowieka jest bardzo zaawansowaną strukturą, w obrębie której realizowanych jest wiele procesów myślowych, poznawczych. U osób zdrowych poszczególne sfery są ze sobą zintegrowane, działają kontrolowane przez świadomość. Zdarza się, że u niektórych ludzi obserwuje się pewne zaburzenia, mające ogromny wpływ na codzienne funkcjonowanie i życie człowieka. Podobnie jak urazy mogą doprowadzić do uszkodzenia ciała, tak i pewne przeżycia, doświadczenia i zdarzenia odciskają piętno na psychice. Co to jest dysocjacja, jakie są jej przyczyny i objawy?
Co to jest dysocjacja?
Termin dysocjacja w dosłownym tłumaczeniu oznacza rozdzielenie, rozłączenie. W odniesieniu do zdrowia człowieka jest pojęciem definiowanym w ramach psychiatrii i psychologii. U osób zdrowych funkcje, takie jak pamięć, świadomość, percepcja oraz tożsamość, działają spójnie, tworząc specyficzny mechanizm ułatwiający człowiekowi adaptację do różnych sytuacji. O dysocjacji mówi się wtedy, gdy w obrębie mechanizmu występuje wyraźne rozdzielenie wybranych elementów.
Co to jest dysocjacja – jakie są przyczyny zaburzeń?
O zaburzeniach dysocjacyjnych mówi się w kontekście chorób nerwicowych. Bezpośrednią przyczyną, która powoduje ich wystąpienie jest najczęściej trudne, traumatyczne przeżycie, psychiczny uraz czy silnie stresogenne sytuacje, powodujące zaburzenie spójności między pamięcią, własną tożsamością. Co ciekawe, problemy pojawić mogą się zarówno jako konsekwencja wydarzeń przeżytych w dzieciństwie.
W zależności od nasilenia problemu zaburzenia mogą wystąpić w postaci częściowego lub całkowitego rozłączenia integracji pomiędzy pamięcią i tożsamością odczuwaną przez człowieka.
Rodzaje zaburzeń dysocjacyjnych
O tym, jak duże znaczenie odgrywa prawidłowa integracja psychicznych czynników odczuwania siebie świadczyć może m.in. klasyfikacja ICD-10, w której wymienione zostały różne rodzaje zaburzeń dysocjacyjnych. Wśród najczęściej diagnozowanych wymieniono:
- amnezję dysocjacyjną;
- osłupienie dysocjacyjne;
- fugę dysocjacyjną;
- drgawki dysocjacyjne;
- dysocjacyjne zaburzenia ruchu;
- mieszane zaburzenia dysocjacyjne;
- osobowość mnogą.
Bez względu na wariant problemu zaburzenia wymagają odpowiedniej diagnostyki i leczenia.
Objawy zaburzeń dysocjacyjnych
Temat zaburzeń dysocjacyjnych i towarzyszących im objawów jest bardzo szeroki. Dla każdego ze schorzeń określić można specyficzne spektrum symptomów. Są one tak różnorodne, że ciężko jest mówić o określonych, typowych problemach. Dysocjacja wymyka się wszelkim schematom. Czynnikiem łączącym jest to, że wszystkie problemy z zakresu rozdzielenia mają ogromny wpływ na całokształt życia człowieka. Zaburzenia potrafią mocno utrudnić życie, a gdy są bardzo intensywne – całkowicie je zdezorganizować.
Wśród symptomów, które świadczyć mogą o problemie z dysocjacją wymienić można m.in.:
- utratę kontroli nad własnym ciałem, w efekcie czego dochodzić może do nagłej utraty możliwości poruszania się, problemy z mową;
- luki w pamięci;
- problemy z uczeniem się;
- tożsamość mnoga;
- oderwanie od świadomości;
- zdezorientowanie.
Leczenie dysocjacji
Terapia zaburzeń dysocjacyjnych dostosowywana jest indywidualnie do potrzeb danego pacjenta, stopnia nasilenia objawów, rodzaju dysocjacji. Bardzo ważne jest ustalenie przyczyn, znalezienie tych wydarzeń, które odcisnęły tak duże piętno na życiu człowieka. Zarówno diagnostykę, jak i leczenie prowadzić powinien doświadczony specjalista.
Podstawą leczenia dysocjacji jest psychoterapia, zawsze realizowana w oparciu o indywidualne potrzeby pacjenta. W uzasadnionych przypadkach, gdy objawy są bardzo intensywne, dezorganizują życie i codzienne funkcjonowanie, a ich obecność sprawia, że rozpoczęcie psychoterapii nie jest możliwe, lekarz może zdecydować o konieczności włączenia odpowiednio dobranych leków. Najczęściej są to benzodiazepiny, które przyjmować można tylko pod ścisłą kontrolą lekarza. Zachodzi ryzyko, że w długim okresie czasu przestałyby być skuteczne. Druga grupą stosowanych środków farmakologicznych są tzw. inhibitory zwrotnego wychwyty serotoniny. W terapii wykorzystane mogą być też neuroleptyki, charakteryzujące się działaniem uspokajającym i przeciwlękowym.
